Voor iemand die het heel snel koud heeft, is het best een uitdaging om ook de herfst en winter te omarmen. Toch vind ik de verschillende seizoenen die we in Nederland hebben ook prachtig en vind ik het belangrijk om bewust om te gaan met de veranderingen van de seizoenen.
Nu de temperaturen in Nederland weer wat dalen, verschijnen de sokken en truien weer uit de kast. Maar je kunt nog meer doen om je lichaam te helpen wennen aan deze seizoensverandering. Bijvoorbeeld door middel van het eten van biologische (en liefst lokale) seizoensgroenten, maar ook door middel van verwarmende kruiden die bijvoorbeeld je immuunsysteem kunnen ondersteunen. Zelf blijven wij bewust elke dag naar buiten gaan (wat op een boerderij deels vanzelfsprekend is), want veel ziekte kan worden voorkomen door elke dag minimaal een uurtje in de frisse buitenlucht te zijn. Omdat veel mensen van nature meer binnen blijven als het kouder wordt, zijn ze in die maanden vaak ook vatbaarder voor ziekte. Jas aan en lekker naar buiten dus!
In deze blog bespreek ik een aantal kruiden die je kunnen helpen in deze overgangstijd van zomer naar herfst. Er zijn er nog veel meer te noemen, maar ik heb kruiden gekozen waar ik zelf ervaring mee heb of waar ik simpelweg van houdt.
Houd altijd in gedachten dat niet elk kruid bij iedereen past en dat heel veel kruiden contraindicaties hebben, onder andere met zwangerschap, lever- en nieraandoeningen en medicijngebruik. Het is daarom altijd wijs om je (behandelend) arts of een goede herbalist te vragen of de kruiden die jij wilt gebruiken aansluiten bij jouw persoonlijke situatie en gezondheid.
Gember – Zingiber officinale
De eerste dagen van de herfst kunnen best pittig zijn voor je lichaam. Sommige mensen zullen daar helemaal niets van merken, anderen (zoals ik) hebben nu al koude handen en voeten. Weer anderen hebben ineens enorme behoefte aan hete soepen of andere maaltijden die heerlijk verwarmend zijn.
Op het moment dat het kouder wordt, reageren onze spieren daarop. Ze trekken meer samen, wat de circulatie van allerlei systemen in ons lichaam beĆÆnvloedt, en waardoor we bijvoorbeeld verkouden kunnen worden, die koude voeten krijgen en soms zelfs hoofdpijnen, stijve spieren of andere klachten.
Gember ondersteunt je bloedsomloop; het stimuleert je bloed om te blijven stromen zogezegd. En dat is erg belangrijk voor een gezond lichaam en gezonde organen. Gember wordt een warm tot heet kruid genoemd. Verse gember is warm en gedroogde gember eerder heet. Gember helpt onder andere de buitenkant van je lichaam warm houden, je huid en de directe lagen daaronder. Ook schoont het verschijnselen van verkoudheid op. Gember stimuleert het immuunsysteem en roept virussen een halt toe. Is jouw immuunsysteem overactief, dan is het niet verstandig om dagelijks voor een langere periode gember te gebruiken. Weet dus wat je doet, zelfs met de onschuldige gember! š
Je kunt verse gember door je maaltijden doen, maar je kunt er ook thee of een siroop van maken. Zelf maak ik in de herfst massage-oliƫn waarin ik gember laat trekken, om zo mijn lichaam te ondersteunen om warm te blijven of om juist op te warmen.
Tulsi (Holy basil) – Ocimum sanctum
Op het moment dat ik dit schrijf, staat er in mijn vensterbank honing te trekken met dit krachtige kruid. Over een paar dagen kan ik hem zeven.
Tulsi is een adaptogeen kruid dat ons lichaam ondersteunt om gezond op stress te reageren door balans te helpen houden tussen de verschillende systemen in ons lichaam. Dat is een hele mond vol, dus lees de vorige zin nog maar eens een keer! š
Seizoensveranderingen kunnen stressreacties in ons lichaam veroorzaken. Daar hoef je niet direct last van te hebben, maar het is goed om te beseffen dat ook ons lichaam zich moet aanpassen en daar soms wel wat hulp bij kan gebruiken. En tulsi is daar een prachtig kruid voor, helemaal in combinatie met ‘nervines’, kruiden die ons zenuwstelsel helpen ontspannen. Tulsi is echter een ‘licht verkoelend kruid’ zoals dat mooi heet, en daarom is het verstandig om als je kouwelijk bent dit kruid te combineren met verwarmende nervines zoals rozenblad, meidoorn, ginkobladextract, valeriaan, St.Janskruid (bloem) of kattenkruid.
Verkoelende nervines zijn onder andere passiebloem, kamille, verbena, moederkruid, hop en het slaapmutsje.
Nogmaals, gebruik nooit zomaar kruiden zonder er zeker van te zijn dat ze bij jouw gezondheid, lichaamsconstitutie en eventuele klachten passen.
Honing
Deze natuurlijke zoetstof waar nog veel onderzoek naar wordt gedaan, kan onze gezondheid ook ondersteunen. Honing is antibacterieel en er zijn artsen die geloven dat honing zelfs een antibiotische werking heeft. Honing bevat ook vitaminen en mineralen, en gezonde bacteriƫn waaronder de lichaamsvriendelijke lactobacillen en bifidobacteriƫn, die onder andere de werking van de darmen ondersteunen. Honing heeft een verzorgende functie voor de longen en helpt ook met het oplossen van slijm, wat fijn is als je verkouden bent of een verkoudheid voelt opkomen.
En heb je keelpijn? Meng dan een theelepel ceylon-kaneel met wat honing, een eetlepel verse citroensap en een klein beetje water. Het moet een beetje een papje worden. Neem er vervolgens een dagje elk uur een theelepeltje van en je zult zien dat je keelpijn aanzienlijk minder wordt. Kaneel is verwarmend, reinigend, antibacterieel, en citroensap zit vol vitamine C, reinigt en ondersteunt ons immuunsysteem.
Als je honing in je thee doet, doe dat dan als je thee minder dan 37 graden is, zodat de werkzame stoffen in tact blijven.
Grote klis – Arctium lappa
Het is voor ons lichaam heel goed om in de lente extra aandacht te besteden aan het opschonen van ons lichaam, na een winter met zwaarder eten en vaak wat minder beweging. Het ondersteunen van de lever door middel van kruiden is alleen ook heel belangrijk in de andere seizoenen, waar ook de overgang van de zomer naar de herfst deel van is.
Grote klis is een genezend kruid (‘alterative’ genaamd in het Engels), met specifieke affiniteit voor de lever en de huid. Verbetert de conditie van je huid nadat je een tijdje grote klis hebt gebruikt, dan kan dat betekenen dat er een betere balans in je lichaam aan het ontstaan is.
Grote klis is een bitter (net als bijvoorbeeld jeneverbes of paardenbloemwortel) en stimuleert de aanmaak en beweging van spijsverteringssappen die de vertering en verwerking van ons eten en drinken ondersteunen en peristaltische beweging van de darmen bevorderen. Voor een goede gezondheid is het goed om 2-3 keer per dag een bezoekje aan het toilet te brengen om ruimte in de darmen te creƫren ;). Veel mensen doen dit eens in de paar dagen, wat vervelende gezondheidsklachten kan veroorzaken.
Je kunt gemalen grote klis gebruiken in een mengsel met andere bitters, en deze innemen in de overgangsperiode van de zomer naar de herfst. Je kunt hier mengsels voor vinden in natuurwinkels, maar je zou ook een bezoekje kunnen brengen aan een herbalist om te kijken wat precies bij jou past. Ook kan ik met je meedenken als je graag een theeblend voor deze periode van het jaar zou willen. Lees hier meer over hoe ik werk of stuur me een mailtje, zodat ik met je mee kan denken over wat jij nodig hebt.
In de herfst kun je trouwens ook de verse wortel van de grote klis koken en zo eten.
Meidoorn – Crataegus spp.
Veranderingen hebben ook effect op onze emoties. Vaak betekent dit dat de energie rond ons hart en/of in onze buik wat ‘stugger’ of ‘strakker’ voelt dan gewoonlijk. Meidoorn kan daarin van grote betekenis zijn, door zijn versterkende werking op onze hart- en bloedvaten, en specifiek op de bescherming van de energie van ons hart.
Kouder weer kan een stressreactie geven in ons lichaam, waardoor spieren in ons lichaam samentrekken om ons op te warmen. Mede hierdoor kan ook onze bloeddruk verhogen en bij sommige mensen stolt bloed in deze overgangsperiode ook sneller. Meidoorn kan helpen om de hartspieren te ondersteunen en om de bloedtoevoer in het lichaam te verhogen, zonder onze bloeddruk te verhogen. Hoe mooi is dat!?
Je kunt van het blad, de bes en de bloemen van meidoorn hart-versterkende theeƫn maken of een meidoorn-tinctuur gebruiken. Je kunt ook de bessen een aantal weken in honing laten trekken en zo gebruiken.
Als je hartklachten hebt, vraag dan wel even aan je arts welk gebruik van meidoorn hij je adviseert.
Uien, knoflook en sjalotten
Deze kruiden/groenten helpen om verkoudheid tegen te gaan en beschermen ons immuunsysteem.
Waar je ook op zoek gaat naar traditionele geneeskunde, in elk land worden deze krachtige planten door natuurgeneeskundigen ingezet voor onze gezondheid. Ze worden ook vaak gebruikt voor neusverkoudheden, om het hart te versterken en om zweten te stimuleren, wat helpt om ziekte te voorkomen of juist om beter te worden.
Wil je nu het beste uit knoflook halen, laat deze dan minimaal tien minuten geperst of gesneden in olie trekken en meng het op het laatst aan je gerecht toe. De medicinale eigenschappen trekken dan in de olie die je door de maaltijd mengt waardoor je het meeste uit de knoflook haalt. Daarbij gaan veel medicinale eigenschappen en wat belangrijke enzymen verloren als je knoflook verhit, waardoor wij hier in huis de olie met de knoflook gewoon net voor we onze bordjes volscheppen door een gerecht roeren.
Belangrijk:
Niet iedereen kan tegen uien of knoflook, dus houd je lichaam goed in de gaten als je aan de gang gaat met deze kruiden/groenten.
Tot slot
Zoals je kunt lezen, hebben seizoensveranderingen effect op ons lichaam en op onze emoties. In een maatschappij waarin alles vaak gewoon maar doorgaat, staan we daar vaak niet bij stil totdat we ziek worden of geestelijke, emotionele of lichamelijke klachten krijgen. Probeer deze te voorkomen, door wat meer rust in te bouwen in je leven, en juist in dit soort tijden goed voor jezelf te zorgen. Blijf daarbij gezond eten, slaap voldoende (klik), drink voldoende water en vergeet niet die frisse neus te halen!
Vraag je je af of je bijvoorbeeld voldoende vitamine C of D in je lichaam hebt (wat veel mensen tekort hebben), of bijvoorbeeld magnesium of borium, ga dan eens naar en orthomoleculair therapeut en laat eens bloedonderzoek doen. Op die manier kun je een goed beeld krijgen van hoe het ervoor staat in je lichaam en mocht je tekorten hebben, kun je daar stap voor stap verandering in brengen.
Belangrijk
Gebruik je medicijnen, heb je (een verleden met) lever- of nierklachten of klachten aan de urinewegen, ben je zwanger, geef je borstvoeding of heb je andere lichamelijke klachten, check dan eerst de precieze contra-indicatie van de in deze blog genoemde kruiden. En als je onder behandeling van een arts bent, overleg dan ook eerst met hem/haar of deze instemt met het gebruik van deze kruiden.