Dat de zon wat vaker aan een blauwe hemel staat, en de wind soms zomaar ineens warmer aanvoelt, vind ik werkelijk heerlijk. En tijdens dergelijke periodes waarin de voorbode van de lente zich aankondigt, heb ik meteen de behoefte om mijn lichaam ‘op te schonen’. Nu onderschat ik het reinigend vermogen van mijn lever, nieren, galblaas, lymphesysteem, longen, darmen en huid absoluut niet, maar ik vind het fijn om hun (samen)werking te ondersteunen.
Je lichaam reinigen
Sommige mensen noemen een dergelijke ondersteuning ‘detoxen’, maar ik zeg dat liever anders omdat heel veel van onze organen namelijk al dag en nacht bezig zijn om ons lichaam te reinigen en filteren. En dat zijn ongelooflijk bijzondere processen.
Ik leerde meer over het belang van de reinigende functie van bijvoorbeeld onze lever, toen ik een kleine tien jaar geleden malaria opliep en een paar jaar later de ziekte van Weill. Ik was behoorlijk ziek en het lukte mijn lichaam, met ondersteuning van reguliere medicatie, niet om de malariaparasieten en later de leptospira-bacterie (die de ziekte van Weill veroorzaakt) eronder te krijgen. Hierdoor kwam ik bij een team natuurartsen en natuurgeneeskundig therapeuten terecht, waar ik heel veel baat bij heb gehad. Een deel van mijn behandeling was een aantal pittige darm- en leverreinigingen, en ik kan niet eens beginnen op te noemen hoe ik daarvan opknapte. Ik geloof overigens niet dat dergelijke reinigingen voor iedereen geschikt zijn, en dat het altijd verstandig is om ze onder begeleiding van een deskundige te doen.
Al met al, ben ik steeds meer gaan leren over hoe we de gezondheid van ons lichaam kunnen bevorderen en ondersteunen, met als gevolg dat ik aromatherapeut en herborist ben geworden en inmiddels op weg ben naar het behalen van mijn diploma klinische kruidengeneeskunde en orthomoleculaire voedingsleer.
In eerste instantie denk ik dat we ons lichaam het beste kunnen ondersteunen door middel van gezonde voeding, voldoende drinken, bewegen, rust en slaap. Maar ook door planten (kruiden) aan ons voedingspatroon toe te voegen, die de reinigingsprocessen in ons lichaam kunnen bevorderen. Bijvoorbeeld door het lymfesysteem te ondersteunen, de nieren, de longen, de dikke darm of de lever. En dit is eigenlijk helemaal niets nieuws.
Bitters en (het belang van) ontspanning
Veel kruidengeneeskundigen en – liefhebbers, eten namelijk al eeuwenlang, vanaf het moment dat de eerste bloemen, planten en bomen in bloei staan, een aantal dagen of weken kruiden die bitters genoemd worden. Deze kruiden smaken letterlijk bitter en wanneer ze in aanraking komen met de de papillae vallatae (de smaakpapillen achter op de tong) bevorderen ze de aanmaak van gal en stimuleren ze spijsverteringssappen.
Ook hebben bitters een positieve invloed op ons parasympatisch zenuwstelsel. Dit deel van ons autonome zenuwstelsel (dat zelfstandig bijvoorbeeld onze hartslag en ademhaling reguleert en coördineert) wordt actief als we ons veilig voelen en ons lichaam echt tot rust komt; door slapen, in bad liggen, een ontspannen wandeling maken of gewoon op de bank een warme kop thee drinken.
Op het moment dat we werkelijk ont-spannen, gebeurt er heel veel in en met ons lichaam (en wanneer we ‘ge-spannen’ ook natuurlijk). Onze pupillen vernauwen, speekselaanmaak neemt toe, slijmproductie in de neus en mond neemt toe, het hart klopt minder snel, de ademhaling wordt rustiger, samentrekkingen van de maag nemen toe, de spijsvertering bevordert, de urineproductie neemt toe, de bijnieren scheiden minder (nor)adrenaline af en de lever remt de omzetting van glycogeen naar glucose.
Als je dit zo leest, kun je misschien wel begrijpen waarom het voor onze algehele gezondheid belangrijk is om het parasympatische zenuwstelsel zo veel mogelijk ruimte te geven. Of waarom het zo goed zou zijn als we na het eten een half uurtje zouden gaan rusten en/of slapen. Vaak is dat alleen ‘niet haalbaar’ en ontzettend als we een fulltime baan hebben, een gezin, of allerlei activiteiten waardoor we misschien zelfs zelden een avond thuis zijn.
Toch ben ik ervan overtuigd dat het heel veel mensen goed zou doen om pas op de plaats te maken, en dat er vaak (zeker niet altijd) wel mogelijkheden zijn om het ritme van het leven aan te passen, de lat lager te leggen of tevreden te leren zijn met minder. Dat is niet altijd makkelijk, maar misschien wel de moeite waard.
Bitters in de keuken
Maar, terug naar de ondersteuning van het reinigend vermogen van ons lichaam, door middel van bittere kruiden. Want waar vind je bitter kruiden en hoe kun je ze deel van je voedingspatroon maken? Onderstaand een aantal voorbeelden van bittere kruiden die je in de keuken kunt gebruiken, gevolgd door een recept van een thee met bitters en andere prachtige planten (kruiden).
Paardenbloemblad
– Lekker in een salade
– Heerlijk om pesto mee te maken!
Rozemarijn (mild bitter)
– Lekker in thee, met een beetje honing
– In olijfolie laten trekken en als dressing gebruiken voor salades
Kamille
– Maak van de bloemen een thee die je een half uurtje voor het eten drinkt
– Maak er energy bites mee! (Volgende week een recept online!)
Duizendblad
– Eet voor of na het eten een paar verse jonge blaadjes (wees gewaarschuwd, ze zijn echt bitter)
– Gebruik het blad in een healthy curry of soep
Fenegriekblad
– Erg lekker in een ‘vegan kaas’ gemaakt met noten en edelgistvlokken (Google is your friend)
– Lekker als thee met gemberwortel en zwarte peper
Tips & trics voor wildplukken
Op het moment dat je wildplukt, zorg dan dat je zeker weet dat wat je plukt ook is wat je denkt.
Weet je niet zeker of de prachtige witte bloemetjes in een natuurgebied kamille of moederkruid is? Laten staan en eerst goed onderzoeken!
Pluk alleen in gebieden waarvan je weet dat er geen bestrijdingsmiddelen gespoten worden, en pluk niet uit de berm langs een weg war veel auto’s rijden.
Als je plukt, kijk dan eerst of er voldoende van de kruiden aanwezig is.
Pluk nooit meer dan een tiende deel van wat je om je heen ziet staan.
Staan er maar een paar planten of bloemen, laat ze dan gewoon staan.
Pluk geen planten die beschermd zijn.
Kom je langs een biologische boerderij en staan er bloemen in de wei die je wilt plukken voor een thee of om mee te koken, vraag hier dan altijd toestemming voor.
Check altijd de contra-indicaties van planten en onderzoek hoe je ze veilig kunt gebruiken. Bij twijfel, niet doen!
Door eerst een beetje koud water over de kruiden te gieten, ‘verbranden’ de kruiden niet van het hete water dat er daarna overheen komt.
Lentethee
En nu dan eindelijk het recept van een heerlijke lentethee, met jawel, óók bittere kruiden! De smaak is alleen heel mild door de toevoeging van de andere kruiden.
Je kunt de thee prima twee tot vier weken dagelijks drinken om je lichaam deze lente wat extra reinigingsondersteuning te geven. Let wel: mits je gezond bent(!). Zorg tevens dat je naast de thee voldoende water drinkt, omdat de kruiden ook diuretisch (urinedrijvend) zijn.
1 eetlepel gedroogde grote klit, Arcticum Lappa – wortel
1 eetlepel gedroogde paardenbloem, Taraxacum officinale – wortel
1 eetlepel gedroogde paardenbloem, Taraxacum officinale – blad
1 eetlepel gedroogde rode klaver**, Trifolium pratense – bloem
1 eetlepel gedroogde brandnetel, Urctia dioica – blad
Kleine hoeveelheden biologische gedroogde kruiden kun je hier kopen, maar bij een lokaal bedrijfje is natuurlijk nog leuker!
Hotsoup
Pit & Pit
De Theeplantage
Breng de gedroogde paardenbloemwortel en de grote klitwortel in een liter water aan de kook, en laat daarna heel zacht 20 – 30 minuten ‘pruttelen’. Wat je vervolgens in je pannetje hebt zitten heet een decoctie (afkooksel).
Giet nu een klein beetje koud water over de overige kruiden*, zodat ze net onder water staan.
Giet vervolgens de warme decoctie door een kaasdoek of zeef in de pot met andere kruiden. Doordat je deze al met koud water hebt overgoten, ‘verbranden’ ze niet door het hete water.
Laat de kruiden nu nog 20-60 minuten trekken, zeef nogmaals en geniet ervan!
Je kunt de thee 24 uur in de koelkast bewaren. Drink hem, eventueel met een beetje lokale onbewerkte honing, verdeeld over de dag. Je kunt de hoeveelheid die je per keer wilt drinken even verwarmen in een pannetje (niet in een magnetron) of de thee koud drinken.
Geniet ervan!
Belangrijk
Gebruik je medicijnen, heb je (een verleden met) lever- of nierklachten of klachten aan de urinewegen, ben je zwanger, geef je borstvoeding of heb je andere lichamelijke klachten, check dan eerst de precieze contra-indicatie van de in deze blog genoemde kruiden. En als je onder behandeling van een arts bent, overleg dan ook eerst met hem/haar of deze instemt met het gebruik van deze kruiden.
**
Vaak wordt aangegeven dat rode klaver niet gebruikt kan worden op het moment dat je bloedverdunners gebruikt. Dit wordt gezegd omdat er in rode klaver coumarina zitten. Deze stoffen kunnen giftig zijn op het moment dat er schimmel in de plant zit of de bloemen gegist zijn, bijvoorbeeld door onzorgvuldig drogen. Daardoor kunnen de coumarina omgezet worden tot dicoumarol, en dat is inderdaad een stollingswerende stof, die je niet wilt binnenkrijgen op het moment dat je al bloedverdunners gebruikt.
