Voordat je dit blog gaat lezen, wil ik benadrukken dat het altijd wijs is om naar een arts te gaan als je ziek bent, vermoedt dat je ziek bent of klachten hebt, waarvan je de oorzaak bijvoorbeeld nog niet weet.
In dit blog kun je iets meer lezen of de functie van de schildklier, welke klachten je kunt hebben als je schildklier uit balans is en op welke manieren je je lichaam kunt ondersteunen en versterken om weer meer in balans te komen.
Schildklierklachten komen veel voor, voornamelijk bij vrouwen, en heel vaak lang zonder diagnose. Je kunt je huisarts vragen om dit door middel van bloedonderzoek te checken. De interpretatie van de resultaten kan echter verschillen met die van orthomoleculair therapeut, natuurgeneeskundige therapeut of natuurarts. Zo kan de huisarts op basis van de bloeduitslagen zeggen dat de schildklier prima werkt, maar een natuurarts aangeven dat hij daar een andere kijk op heeft. Dit laat zien dat er soms met verschillende standaarden gemeten wordt om te beoordelen of iemands gezondheid optimaal is of misschien juist wat ondersteuning kan gebruiken.
Kruiden kunnen enorm bijdragen aan het opnieuw in balans helpen brengen van de schildklier en het verzachten van klachten als gevolg van de disbalans. Juist ook bij klachten die niet meteen in bloedwaarden gezien zijn of worden, wat wel subklinische waarden worden genoemd. Artsen schrijven in dergelijke situaties so wie so geen medicijnen voor, wat extra ruimte biedt om ondersteuning te creëren met kruiden, suppletie, aanpassingen in het voedingspatroon, het slaappatroon en meer.
De schildklier
De schildklier is een vlindervormig orgaan dat zich vlak onder het strottenhoofd en voor de luchtpijp bevindt. Het is een klein orgaan van gemiddeld 9 bij 4,5 cm, al varieert dat per persoon. De schildklier is onderdeel van het hormonale systeem, ook wel het endocriene systeem genoemd, en maakt de hormonen T3 (Triiodothyronine) en T4 (thyroxine) aan. Deze hormonen spelen een cruciale rol in hoe ons lichaam energie gebruikt en samen zorgen ze ook voor de regulering van onze lichaamstemperatuur, ons metabolisme en onze hartslag.
De aanmaak van de hormonen T3 en T4 wordt gestimuleerd door het hormoon TSH (Schildklier Stimulerend Hormoon) dat wordt aangemaakt door de hypofyse, een orgaan zo klein als een erwt, dat zich onderaan de hersenen bevindt. Een te snel of te langzaam werkende schildklier wordt onder andere veroorzaakt door een disbalans tussen TSH en de hormonen T3 en T4.
Bij zo’n 75% van mensen met een te snel werkende schildklier wordt dit veroorzaakt doordat er antilichamen in hun lichaam aanwezig zijn die de schildklier stimuleren om dat te doen. Klachten zijn onder andere: diarree, opvliegers, concentratieproblemen, angten, hartritmeproblemen of een hart dat altijd hard of snel klopt. Ook kunnen haar, nagels en huid heel broos en droog worden, en vaak hebben mensen een te snel werkende schildklier honger en verliezen ze toch gewicht. Tenzij mensen bijvoorbeeld veel stress hebben, waardoor meer glucose in het lichaam wordt aangemaakt als reactie op de aanmaak van stresshormonen, maar niet in het bloed opgenomen kan worden en daardoor als vet opslaat.
Bij een te langzaam werkende schildklier is TSH hoog en wordt er te weinig T3 en T4 aangemaakt. Hierdoor blijft TSH stijgen, waardoor steeds meer T3 en T4 nodig is, maar dit niet voldoende aangemaakt wordt. Hierdoor gaan allerlei processen in het lichaam vertragen en krijg je het bijvoorbeeld sneller koud. Obstipatie is ook een van de symptomen hiervan, net als zware menstruatieperiodes, zwelling van de schildklier (struma, wat ook kan voorkomen bij een te snel werkende schildklier) en verandering van haar, nagels en huid door die vertraging en kou.
Is de schildklier uit balans, dan zijn in principe alle hormonen uit balans. En zo werkt dat met alle processen en functies in ons lichaam; ook als het gaat over de relatie tussen onze geest, ziel en lichaam. Daarom is het belangrijk om stap voor stap te bekijken hoe je weer in balans kunt komen. Ik ben van mening dat het wijs is om waar mogelijk dit op een tempo te doen dat je kunt bijhouden, waarbij je niet overweldigt raakt door keuzes en mogelijke veranderingen. Het Chaya-traject kan je hier bijvoorbeeld bij helpen.
Rineke Dijkinga noemt ook nog een aantal belangrijke functies van de schildklier op haar website:
- een constante, optimale temperatuur en bestendigheid tegen temperatuurschommelingen;
- de energieaanmaak op celniveau en daarmee op ons totale vitaliteit;
- de pompkracht van ons hart en een normale vaatverwijding;
- de aanmaak van neurotransmitters als serotonine, dopamine, adrenaline, etc;
- enzymen die de snelheid en effectiviteit van onder andere spijsvertering regelen;
- de ontwikkeling van de foetus of baby;
- de groeisnelheid van kinderen;
- de aanleg van myelinescheden en de aanmaak van nieuwe neuronen in onze hersenen;
- onze vruchtbaarheid.

Algemene mogelijke oorzaken van disbalans van de schildklier
Bij een te langzaam of te snel werkende schildklier kan een auto-immuuncomponent meespelen, wat betekent dat het lichaam de schildklier, schildklierhormonen of receptoren van schildklier-communicatie ziet als een lichaamsvreemde stof of reactie, waardoor het in de aanval gaat. Ook kunnen voedselallergieën of -intoleranties dit soort reacties veroorzaken, maar naar heel veel van deze reacties en de oorzaken ervan wordt nog onderzoek gedaan. Vaak wordt geadviseerd om voedselallergenen te vermijden (vaak gluten), de darmgezondheid te helpen verbeteren, de microbioom te ondersteunen, minder snelle koolhydraten te eten (omdat deze van invloed zijn op onze glucose-insulinebalans/bloedsuikerspiegel en dus hormoonbalans), voldoende te eten(!), stress te verminderen, de lever ondersteuning te bieden, en (lagegraad) ontstekingen te helpen verminderen.
Tip
Als je auto-immuunreacties of -klachten hebt, gebruik dan kruiden (en paddestoelen) die je immuunsysteem reguleren in plaats van stimuleren, omdat het stimuleren van je immuunsysteem (wat ook wel boosten wordt genoemd) de reacties zullen verergeren.
Stress, verdriet, trauma en leefstijl kunnen ook een grote rol spelen in hoe onze schildklier functioneert. Vaak worden schildklierklachten ontwikkeld in een periode waarin mensen intense stress ervaren. Je kunt de reactie van de schildklier op die stress zien als een manier om met die stress om te gaan. Als de schildklier te snel werkt, is het mogelijk dat hij alle processen die door stress getriggerd worden probeert bij te houden en bij een te langzaam werkende schildklier is de kans groot hij de boodschap geeft het niet meer aan te kunnen en een pauze nodig heeft. Het verminderen van stress en bewust verwerken van emoties kunnen je lichaam helpen om meer in balans te komen en (mede daardoor) ook beter met stressreacties om te gaan.
Suppletie kan ook helpen om de werking van de schildklier te vertragen of versnellen. Mijn voorkeur gaat uit naar uitgebalanceerde suppletie op maat, waarbij eerst getest wordt of je goed op een individueel supplement reageert.
- Jodium helpt om de werking van de schildklier te versnellen. De belangrijkste bronnen hiervan zijn zeewier, jodiumhoudend zout en bepaalde suppletie. Het wordt afgeraden suppletie te gebruiken als de schildklier al te snel werkt.
- Ook is Selenium heel belangrijk. Het helpt om inactieve T4 in onder andere de lever en hersenen om te zetten naar actieve T3. Selenium wordt vaak ingezet bij schildklierklachten als gevolg van neuro-immuunziekten.
- Bij een langzaamwerkende schildklier wordt vaak magnesium ingezet, en soms ook bij een te snel werkende schildklier.
- Ook is voldoende vitamine D heel belangrijk, vitamine B, zink, ijzer (al hebben veel vrouwen dat te veel) en calcium.
- In mensen die gevoelig zijn, remt goïtrogene voeding vaak schildklieractiviteiten. Goïtrogene voeding is alle voeding die een schildkliervergroting (struma) kan veroorzaken. Dergelijke voeding is soja (dat veel in vleesvervangers zit), maar ook (rauwe) kruisbloemige groenten zoals kolen, maar ook pinda’s, mosterd, mierikswortel, radijs, alfalfa bevatten stoffen die de schildklierhormoonproductie beïnvloeden. Dit komt waarschijnlijk doordat bepaalde inhoudstoffen van deze groenten en kruiden concurreren met jodium voor opname in de schildklier. Er zijn deskundigen die van mening zijn dat als je kolen bijvoorbeeld verhit (kookt), de remmende werking op de schildklier afneemt.
Leuk om verder te onderzoeken
Het lijkt erop dat een tekort aan jodium je ontvankelijker maakt voor de remmende werking die soja op de schildklier kan hebben. Maar (!) in de traditionele Aziatische keuken wordt soja over het algemeen gecombineerd met bijvoorbeeld jodium-rijke zeewier, waardoor het negatieve effect dat soja op de schildklier kan hebben, opgeheven lijkt te worden (Teas et al., 2007).
Ook is gebleken dat veel mensen met schildklierklachten toxisch belast zijn, door alle producten die ze in huis en op hun huid gebruiken. Denk aan schoonmaakmiddelen, douchegels, bodylotion, make-up, enzovoort. Je kunt hier online goede onderzoeken over vinden.
Dus, samengevat:
- Pak de oorzaak van schildklierklachten aan
- Verminder stress
- Pas je voeding aan
- Overweeg om laag gedoseerde suppletie te nemen (bij voorkeur in overleg met een deskundige)
- Overweeg om schoonmaak- en verzorgingsproducten met toxische stoffen je huis uit te doen

Algemene ondersteuning voor een te snel werkende schildklier
Naast de reguliere zorg die geboden kan worden bij schildklierklachten, kunnen kruiden ook ondersteuning bieden. Voor mij is de basis voor gezondheid wel altijd gebalanceerde en gevarieerde voeding, waar kruiden wat mij betreft deel van zijn, maar ook voldoende slaap, drinken, een gezond sociaal leven, beweging en voldoende balans tussen rust en werk.
Algemene klachten bij een te snel werkende schildklier
- Verhoogde lichaamstemperatuur
- Een hekel hebben aan warmte en hitte (qua weer, maar ook bijvoorbeeld warme dranken)
- Snel geïrriteerd
- Slaapproblemen
- Angsten
- Snelle spijsvertering, mogelijk met veel afvallen en een voortdurend gevoel van honger
- Hartklachten, waaronder hartkloppingen
Te snel werkende schildklier tips & tricks
Deze disbalans komt minder vaak voor dan een te langzaam werkende schildklier, maar over het algemeen zijn de klachten en gevolgen wel serieuzer, omdat het zoveel druk op het lichaam creëert, voornamelijk op het hart.
Belangrijk
Als natuurlijke manieren van benaderen binnen zes weken geen effect hebben, raad ik aan om een regulier traject in te gaan en van daar uit te kijken hoe je op een natuurlijke manier aanvullingen kunt maken of bepaalde reguliere medicijnen in overleg met je arts kunt afbouwen.
Onderzoek de oorzaak van je klachten en ga aan de slag met mogelijke voedselgevoeligheden, allergieën, tekorten aan vitaminen en mineralen, vermindering van stress en ondersteuning van de bijnieren en meer. Ga ook eens na wat er in je kastjes staat aan schoonmaakmiddelen, wasmiddel, shampoo, tandpasta en dat soort producten. In heel veel van de ‘gewone supermarktproducten’ zitten vaak (toxische) stoffen die onze gezondheid geen goed doen, de hormoonbalans kunnen verstoren, de huid en longen kunnen prikkelen en meer.
Kruiden die ondersteuning kunnen bieden bij een te snel werkende schildklier zijn onder andere citroenmelisse (Melissa officinalis), hartgespan (Leonurus cardiaca), kruipend zenegroen (Ajuga reptans) en gewone brunel (bijenkorfje, Prunella vulgaris). Je kunt ze gecombineerd en los van elkaar gebruiken, maar zorg altijd dat je goed weet wat je doet en/of vraag een deskundige kruidengeneeskundige om advies over het gebruik.
Er zijn wat onderzoeken gedaan die erop wijzen dat citroenmelisse, hartgespan en kruipend zenegroen kort gezegd de aanmaak van schildklierhormonen zouden kunnen remmen in mensen die een te snel werkende schildklier hebben. Deze kruiden zijn rijk in rozemarijnzuur, een inhoudstof die je veelal vindt in muntsoorten, en dat mogelijk de schildklier goede ondersteuning biedt. Bij een klinisch onderzoek met 400 mensen met een te snel werkende schildklier, werd kruipend zenegroen inzet en klachten verminderden met 73-97% (Eiling et al., 2013).
Al deze kruiden hebben ook een ontspannende werking op het zenuwstelsel en zowel hartgespan als kruipend zenegroen kunnen onrust van het hart- en vaatstelsel verminderen. Gewone brunel bevat ook een hoog percentage rozemarijnzuur en uit Chinees klinische onderzoek blijkt dat dit kruid ondersteuning kan bieden bij reguliere Westerse medische behandelingen bij struma, als gevolg van zowel een te snelwerkende als te langzaam werkende schildklier (Yang et al., 2007).
Andere kruiden die kunnen worden ingezet, zijn kruiden die een regulerende werking hebben op systemen die de schildklierfunctie ondersteunen. Denk aan kruiden die de functie van hart- en vaten en het zenuwstelsel kunnen ondersteunen, het aanpassend vermogen van het lichaam met betrekking tot stress kunnen versterken, het slaappatroon en/of de functie van de lever.
Ook kunnen etherische oliën, bloesemremedies en hydrolaten veel ondersteuning bieden bij verschillende klachten als gevolg van een te snel werkende schildklier.

Algemene ondersteuning voor een te langzaam werkende schildklier
Naast de reguliere zorg die geboden kan worden bij een te langzaam werkende schildklier, kunnen ook bij deze klachten kruiden ingezet worden om de gezondheid te ondersteunen en versterken.
Algemene klachten bij een te langzaam werkende schildklier
- Vermoeidheid
- Gebrek aan energie
- Het vaak/altijd koud hebben
- Depressieve gevoelens
- Hese/schorrige stem
- Moeite met concentreren door wat wel ‘brain fog’ genoemd wordt (‘watten in je hoofd’)
- Gewichtstoename (ook al kan met een dieet soms tijdelijk gewichtsverlies optreden)
- Darmklachten: vaak verstopping
- Haaruitval
- Droge/ruwe huid
- Te hoog cholesterol (LDL)
- Pijn en stijfheid in spieren en gewrichten
- Vaak lage hartslag
- Vocht vasthouden (onder oogleden en gezicht is kenmerkend)
- Vaak een wat lagere lichaamstemperatuur
- Verminderde vruchtbaarheid
Te langzaam werkende schildklier tips & tricks
Deze disbalans komt over het algemeen vaker voor dan een te snel werkende schildklier. En hoewel een te snel werkende schildklier over het algemeen gepaard gaat met grotere gezondheidsrisico’s, is het belangrijk om ook een te langzaam werkende schildklier de ondersteuning te geven die nodig is.
Onderzoek ook nu de oorzaak van je klachten en ga aan de slag met mogelijke voedselgevoeligheden, allergieën, tekorten aan vitaminen en mineralen, vermindering van stress en ondersteuning van de bijnieren. Ga ook eens na wat er in je kastjes staat aan schoonmaakmiddelen, wasmiddel, shampoo, tandpasta en dat soort producten. In heel veel van de ‘gewone supermarktproducten’ zitten vaak (toxische) stoffen die onze gezondheid geen goed doen, de hormoonbalans kan verstoren, de huid en longen kunnen prikkelen, en meer.
Bekijk ook je voedingspatroon eens met betrekking tot goïtrogene voeding (zie algemene bovenstaande informatie). En overweeg eens om een maand geen voeding meer te eten of drinken waarin soja zit, om te ontdekken wat dat voor je doet. Doe hetzelfde eens met gluten (liefst niet tegelijk, omdat je dan niet kunt testen waar je wel of niet goed op reageert).
Onderzoek of je misschien een tekort hebt aan selenium, magnesium, calcium en/of vitamine D en als dat zo is, overweeg dan suppletie (waarbij je met weinig begint en eventueel wat opbouwt, onder begeleiding van een deskundige).
Overweeg om je voedingspatroon aan te vullen met een multivitamine waar ook jodium in zit en eet af en toe een beetje zeewier of kelp. Wees hier wel voorzichtig mee, zodat je niet te veel jodium binnenkrijgt. Het is raadzaam om dit onder begeleiding van een (voedings)deskundige te doen. En zorg dat je zuivere zeewier gebruikt, want veel zeeproducten zijn behoorlijk vervuild met zware metalen en andere toxische stoffen, omdat veel water zo enorm vervuild is.
Ashwagandha (Withania somnifera) kan ook ondersteuning bieden bij een te langzaam werkende schildklier. Het is een van de weinige planten (kruiden) waar geen jodium inzit en die wel schildklierhormoonfunctie stimuleert (Panda & Kar, 1998; Jatwa & Kar, 2009). Ashwagandha is over het algemeen heel veilig, maar wordt afgeraden bij mensen met een te snel werkende schildklier en mensen die gevoelig zijn voor nachtschade, aangezien ashwagandha familie van nachtschade is.
Sommige mensen met een te langzaam werkende schildklier hebben baat bij het gebruik van kokosolie (en avocado-olie)( (Toll, 2012; Groves, 2016). Je kunt 2-4 weken onderzoeken of dit ook voor jou werkt door een eetlepel kokosolie per dag toe te voegen aan je voeding, bijvoorbeeld in een chai latte, in soep, een smoothie, in de vorm van home made chocolate (een eetlepel kokosolie, een eetlepel cacao en maple syrup naar smaak). Dit klinkt voor sommige mensen als heel veel vet, en dat is het in zekere zin ook, maar er is een groot verschil tussen de inname van gezonde vetten en vetten die onze gezondheid niet ondersteunen. Op mijn Instagramaccount kun je een post lezen over het belang van de balans tussen ‘goede’ en ‘slechte’ cholesterol.
Guggul is een hars van Indiase mirre (mukul syn C. wightii), dat binnen de Indiase geneeskunde wordt gebruikt bij klachten die (zoals dat prachtig gezegd wordt) ‘een weerspiegeling zijn van een te langzaam werkende schildklier’. Er zijn een aantal voorbereidende studies voor grotere onderzoeken gedaan, die erop wijzen dat guggul de omzetting van T4 naar T3 verbetert, waarbij T3 verhoogt, wat vervolgens LDL (‘slecht’ cholesterol) verlaagt en gewicht helpt afnemen (Panda & Kar, 2005; Singh et al., 1982; Singh et al., 1983; Bove, 2012).
Veel van de kruiden die genoemd zijn in de paragraaf over een te snel werkende schildklier, zijn regulerende kruiden, wat betekent dat ze zowel een te snel werkende als te langzaam werkende schildklier kunnen ondersteunen. Kruiden die nog extra ondersteuning kunnen bieden zijn onder andere kruiden die depressie kunnen verzachten, die het zenuwstelsel kunnen ontspannen en tegelijk stimuleren (om meer energie te krijgen), de werking van de lever kunnen ondersteunen (aangezien de lever wat ‘futloos’ kan zijn als de schildklier te langzaam werkt), en meer.
Het is belangrijk om kruiden af te stemmen op jouw specifieke klachten, lichaam, constitutie, medicijngebruik, enzovoort. Ga dus niet zomaar de kruiden die ik in dit blog noem gebruiken, zonder te weten of ze bij je passen. Zoek samen met een deskundige uit welke kruiden goed voor jouw lichaam zijn, zodat je je lichaam echt ondersteunt en versterkt.
Etherische oliën, bloesemremedies en hydrolaten kunnen ook bij verschillende klachten als gevolg van een te langzaam werkende schildklier goede ondersteuning bieden.

Heb je vragen over klachten die je hebt, neem dan gerust contact met me op via jacqueline@makor.care of via het contactformulier op deze website. Ik denk graag met je mee over manieren om je gezondheid op een veilig en verantwoorde manier te ondersteunen. Lees hier meer over hoe ik werk en wat je van mij kunt verwachten.
Belangrijk
Dit blog is geen medisch advies. Gebruik je medicijnen, heb je (een verleden met) lever- of nierklachten of klachten aan de urinewegen, ben je zwanger, geef je borstvoeding of heb je andere lichamelijke klachten, check dan eerst de precieze contra-indicatie van de in deze blog genoemde kruiden. En als je onder behandeling van een arts bent, overleg dan ook eerst of hij/zij deze instemt met het gebruik van deze kruiden.
Bronnen
- Aviva Romm, M.D., The Gut-Thyroid Connection.
- Mary Bove, N.D., Botanical Insights into Autoimmune Thyroid Disease [PDF].
- Maria Noel Groves, Body into Balance: An Herbal Guide to Holistic Self Care. North Adams, Massachusetts: Storey Publishing [hoofdstuk over de schildklier].
- Overige referenties en onderzoeken zijn genoemd in de tekst van dit blog.