Geregeld ontvang ik mailtjes waarin mensen me vragen of ik meer kan vertellen over het immuunsysteem en manieren om dit systeem te ondersteunen. Omdat ik het lastig vind om daar in een paar zinnen antwoord op te geven, heb ik deze blog geschreven, ook al is het natuurlijk niet mogelijk om in één blog dit prachtige systeem in detail uit te leggen. Daarom vandaag wat basics, om je weer wat verder op weg te helpen.
Enjoy!
Afweersysteem of immuunsysteem?
Hoewel met het afweersysteem en het immuunsysteem hetzelfde bedoeld wordt, is het goed om te weten dat we wel een verschil is tussen een afweerreactie en een immuunreactie. Een afweerreactie is namelijk het herkennen van ziekteverwekkers en de daarop volgende reactie om ziekteverwekkers uit te schakelen is de immuunreactie. De afweerreactie activeert en stimuleert dus de immuunreactie. Deze samenwerkende acties vormen dat wat we het immuunsysteem (of afweersysteem) noemen.
Het immuunsysteem verweert zich tegen pathogene bacteriën, virussen, schimmels, parasieten en andere ziekteverwekkende entiteiten. Alle cellen van dergelijke (micro-)organismen bestaan onder andere uit een specifiek eiwit dat op hun celmembranen zit. Deze eiwitten worden antigenen genoemd en worden heel de dag in ons lichaam gecontroleerd.
En wanneer een antigen gedetecteerd wordt, ontstaat er door de afweerreactie dus een immuunreactie om de ziekteverwekkers uit te schakelen. Dit gebeurt onder andere met behulp van leukocyten (witte bloedcellen) die in het beenmerg worden aangemaakt en als zelfstandige organismen kunnen opereren. Ze worden afhankelijk van hun functie, onderverdeel in verschillende categorieën, waaronder granulocyten, lymfocyten, en monocyten, waar je zelf meer over kunt opzoeken als je dat interessant vindt.
Omgevingen en barrières
Het complexe en beschermende netwerk van het immuunsysteem is geen orgaan en bevindt zich niet op één bepaalde plaats in het lichaam, maar is verweven in allerlei organen en systemen; van de oppervlakte van onze huid tot diep in onze botten.
En binnen dat prachtige netwerk, wordt de afweer onderverdeeld in drie verschillende omgevingen die verbonden zijn aan verschillende barrières:
- Externe omgeving, algemene afweer
- de huid
- Interne omgeving, algemene afweer
- slijmvliezen in bijvoorbeeld de luchtwegen en darmen, maar ook tranen zijn hier deel van
- (maag)zuur
- Specifieke en algemene afweer
- het immuunsysteem, waar onder andere de keel- en neusamandelen, thymus, lever, darmen, lymfatische organen, mild, beenmerg, allerlei verschillende witte bloedcellen, antilichamen en hormonen deel van zijn.
Het is voor een optimale gezondheid belangrijk dat al deze omgevingen en barrières onbeschadigd en gezond zijn.
Aangeboren, verworven en passieve immuniteit
Immuniteit is bij de geboorte al aanwezig, of ontwikkeld zich in de loop van je leven.
Het aangeboren immuunsysteem wordt ook wel niet-specifiek immuunsysteem genoemd en is de afweer waarmee we geboren zijn. Het bestaat uit de algemene, niet-specifieke afweer en de fysieke barrière. Reacties die hierbij horen zijn zweten en ‘spoelen’, hoest- en traanreflexen en de productie van enzymen en zuren in tranen, spijsverteringssappen, slijm en speeksel.
Het verworven immuunsysteem, ook wel adaptieve immuunsysteem genoemd, ontwikkelt zich wanneer ziekteverwekkers voor het eerst ons lichaam binnendringen. Het zet zich in om deze uit te schakelen én ‘onthoudt’ de ziekteverwekkers door een soort ‘database’ met hun gegevens op te bouwen. Als ziekteverwekkers dan nog eens een poging doen om een plekje in ons lichaam te veroveren, worden ze (als het goed is) herkend en uitgeschakeld.
Een andere vorm van adaptieve immuniteit is passieve immuniteit. Deze immuniteit wordt geactiveerd wanneer antigenen van buiten, aan het lichaam geïntroduceerd worden. Dit kan op een natuurlijke manier, bijvoorbeeld doordat een baby borstvoeding drinkt, of op een niet-natuurlijke manier, bijvoorbeeld door vaccinaties.
Ontstekingen en koorts
Kortdurende ontstekingen en koorts zijn gezonde en normale immuunreacties, die deel zijn van een genezingsproces en van de opbouw van het immuunsysteem. Hier helpen antistoffen bij, die ook ook wel immunoglobulinen of antilichamen genoemd worden. Sommige zorgen voor specifieke afweer (waardoor je van een griepje weer goed opknapt), andere voor algemene afweer.
Op het moment dat deze immuunreacties te lang duren, of optreden zonder dat daar reden voor is, kan dit schadelijk zijn voor het lichaam. Daarom is het belangrijk om bij aanhoudende koorts of ontstekingen die verergeren contact op te nemen met een (natuur)arts.
Ik ben gelukkig nooit ziek!
Veel mensen klinkt dat heerlijk in de oren. Maar het is nog maar de vraag of nooit ziek zijn wel zo’n goed teken is. En wat is ‘nooit ziek’ en hoe ziet dat er eigenlijk uit?
Persoonlijk denk ik dat als je gezond bent, je blaakt van energie, je geen darmklachten hebt, je ’s avonds voldaan naar bed gaat en ’s morgens uitgerust wakker wordt, je hormonaal in balans bent, je huid gezond is, je geen voedselgevoeligheden hebt en elke dag met veel plezier je werk kunt doen. Maar ook dat je snel en goed opknapt als je wel een keer een griepje oploopt.
Nooit ziek zijn is niet per definitie positief (maar kan het ook zeker wel zijn als je op en top fit en glowy bent!) en kan betekenen dat je immuunsysteem niet goed werkt. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals stress, hormonale disbalans of darmproblemen.
Ben je dus al jaren niet ziek geweest, maar ben je ook niet topfit, dan kan het verstandig om hier samen met een deskundige eens naar te kijken. Orthomoleculair therapeuten, natuurvoedingskundigen of natuurgeneeskundige artsen kunnen je hier vaak heel goed mee op weg helpen.
Auto-immuunziekten en immuunonderdrukking
Ook komt het voor dat het immuunsysteem lichaamseigen cellen aanvalt. Dit worden auto-immuunziekten genoemd en voorbeelden hiervan zijn de ziekte van Crohn, Hashimoto, Lichen Sclerosus, reuma en volgens sommige (natuur)artsen ook Multiple Sclerose, bepaalde vormen van Alzheimer, en meer.
Voor mensen met auto-immuunziekten is het van belang dat ze hun immuunsysteem niet stimuleren, omdat dat de aanval op het eigen lichaam kan verergeren. Ook voor mensen die hevige allergische reacties hebben, kan dit zo werken, omdat het stimuleren van het immuunsysteem ook de aanmaak van histamine kan versterken (waardoor jeuk, benauwdheid, overactieve slijmvliezen, enzovoort kunnen ontstaan).
Het is in dergelijke situaties beter om (onder goede begeleiding) je immuunsysteem te onderdrukken, of moduleren zoals dat mooi heet. Door middel van moduleren wordt een te hard werkend immuunsysteem geremd en een zwak functionerend immuunsysteem gestimuleerd.
Er zijn ook aandoeningen die je immuunsysteem onderdrukken in plaats van (over-)activeren. Een voorbeeld hiervan is HIV, waardoor je dan vatbaarder bent voor infecties en ziekten.
Ondersteun je immuunsysteem
Je immuunsysteem stimuleren is dus niet altijd verstandig, maar algemene ondersteuning bieden wel. En dat kan onder andere op de volgende manieren:
- Eet gezond en op een manier die bij jou past (dit kan een ontdekkingstocht zijn), met voldoende groenten, fruit, vezels, vitaminen, mineralen, aminozuren, gezonde vetten, eiwitten, enzovoort. Vermijd hierbij voeding waarvoor je gevoelig of allergisch bent (ook dat kan een zoektocht zijn).
- Zorg voor een gezond gewicht en houd daarbij in gedachten dat te licht of te zwaar zijn niet altijd te maken heeft met te weinig of te veel eten.
- Zorg voor een goede darmgezondheid. Op de website van de Groene Vrouw kun je daar heel veel leuke en goede informatie over vinden.
- Onderzoek of je misschien vitaminen- of mineralentekorten hebt en vul deze aan door middel van voeding of (orthomoleculaire) supplementen. Op deze interessante website die ik net vond, kun je daar ook iets meer over lezen.
- Drink voldoende water.
- Zorg voor een gezond gebit en een juiste zuurgraad in je mond en lichaam.
- Zorg dat je voldoende frisse lucht en beweging krijgt (goede combi!).
- Slaap voldoende en ontdek welk dagritme bij je past (lees hiervoor het boek Oerritme bijvoorbeeld).
- Stimuleer je lymfesysteem. Bijvoorbeeld door middel van diepe ademhaling, beweging en dry skin brushing (droogborstelen).
- Neem als je gezond bent en je thermostaatje goed werkt eens lekker een koude douche.
- Loop lekker op blote voeten buiten en laat je kinderen ook lekker in de modder spelen ;).
- Houd je huid en slijmvliezen gezond. En, hoewel ik zeker denk dat het huidige advies van de overheid met betrekking tot handen wassen (in verband met het Coronavirus) goed is, is het ook goed om in gedachten te houden antibacteriële zeep de goede bacteriebalans op de huid en daarmee ons immuunsysteem. Gebruik dus liever een gewone, liefst natuurlijke, zeep.
- Verminder stress en/of leer er anders mee omgaan. Lees een boek, doe ademhalingsoefeningen, neem de tijd om te koken, ga met je ogen dicht in het gras liggen en luister naar de vogels en rust uit, doe af en toe een dansje, drink een kopje thee in de zon en breng tijd door met mensen van wie je houdt en met wie je lekker kunt lachen en huilen. Vaak vergeten we hoe enorm belangrijk dit is voor onze gezondheid!
Kruiden en etherische oliën
Door middel van Makor ondersteun ik mensen op hun weg naar een betere gezondheid. En ook als het om het immuunsysteem gaat, denk ik graag met je mee, al geloof ik niet in quick fixes en symptoombestrijding. Wel geloof ik in een grondige holistische aanpak om ons lichamelijk, emotioneel en geestelijk welzijn te ondersteunen en bevorderen. En kruiden en etherische oliën kunnen heel positief bijdragen aan dergelijke processen.
Zo kan ik een op maat plantmedicijnen samenstellen om je immuunsysteem of darmgezondheid te ondersteunen. En vervolgens (als je dat wilt natuurlijk) met je meedenken over welke vorm van beweging bij je past of hoe je misschien meer groente aan je maaltijden kunt toevoegen, je slaappatroon kunt aanpassen, enzovoort.
Ook kan ik een een olieblend voor je samenstellen, om overprikkeling te verminderen waardoor je meer rust krijgt om misschien je dagindeling eens een keertje onder de loep te nemen, zodat je uiteindelijk misschien zonder ‘olieondersteuning’ wel meer rust in je hoofd kunt krijgen.
Voor welke uitdaging je ook staat, ik denk graag met je mee!
Voor meer leuke weetjes over gezondheid, het gebruik van kruiden en etherische oliën, DIY-recepten, enzovoort, ga dan naar mijn Instagramaccount. Ik zie je daar!