Hoe vaak ik de vraag al heb gehad om over dit onderwerp een post te schrijven, weet ik niet, maar hier is hij dan eindelijk! Want kun je etherische oliën gebruiken als je zwanger bent, of is het beter om dat helemaal niet te doen? En als het wel kan, op welke manier kun je dat dan op een veilige manier doen?
Laat ik beginnen met te zeggen: “Ja, je kunt absoluut etherische oliën gebruiken als je zwanger bent!” En in dit blog kun je lezen welke oliën veilig zijn en hoe je ze het beste kunt gebruiken, waarbij voor mij jouw gezondheid en die van je kindje centraal staan.
Ik heb voor het schrijven informatie gebruikt van de lesmaterialen van de verschillende opleidingen en trainingen die ik gedaan heb, en uit de volgende boeken:
- Aromatica deel I en II van Peter Holmes
- Aromecum van H. Rijpkema
- Essential Oil Safety van Tisserand & Young
- Essential Oils for Pregnancy van Stephanie Fritz
- Essential Oils en Aromatherapeutic Blending van Jennifer Peace Rhind
- Hydrosol Therapy van Lydia Bosson
- The Complete Book of Essential Oils and Aromatherapy van Valerie Ann Worwood
- The Family Guide to Aroma Therapy van Erika Galentin
Ook heb ik gebruik gemaakt van verschillende blogs van de website van Plant Therapy en het Tisserand Institute.
Om te beginnen
In dit blog leg ik een aantal scheikundige kenmerken van etherische oliën uit. Want hoe beter we begrijpen wat etherische oliën zijn en hoe ze werken, des te beter kunnen we ze veilig leren gebruiken. Ook vertel ik iets over hoe de placenta is opgebouwd en waarom die kennis belangrijk is met betrekking tot het gebruik van etherische oliën. Tot slot vind je een lijst etherische oliën die veilig zijn om te gebruiken en een aantal oliën die absoluut afgeraden wordt om te gebruiken als je zwanger bent. Er zijn ook etherische oliën die je beperkt kunt gebruiken, waar je ook meer over kunt lezen. Uiteraard heb ik je ook op weg met tips & tricks over veilig verdunnen als je zwanger bent.
Dus, maak een lekkere kop kruidenthee en veel leesplezier!
Verschillende visies
Binnen de wereld van de aromatherapie zijn verschillende visies op het gebruik van etherische oliën. Niet alleen in het algemeen, maar ook als het gaat over het gebruik van etherische oliën bij baby’s, kinderen, ouderen of zwangere vrouwen. Zelfs opgeleide klinische aromatherapeuten kunnen soms een verschillende kijk op veilig gebruik van etherische oliën hebben.
In dit blog wil ik, net als in mijn blog over etherische oliën en kinderen, een zo genuanceerd mogelijk beeld geven van wat veilig gebruik van etherische oliën is tijdens zwangerschap. Ik wil je informeren, je een beetje aan het denken te zetten, je te helpen bij het maken van beslissingen en je inspireren.
Heb je vragen of is iets onduidelijk? Neem dan gerust contact met me op.
Plantenmetabolisme en etherische oliën
Laat ik beginnen met te vertellen wat plantenmetabolisme is, zodat je voor eens en altijd helder hebt welke rol etherische oliën in planten hebben. Metabolisme is een ander woord voor stofwisseling, een proces dat bestaat uit een reeks van reacties die stoffen (moleculen) omzetten in andere stoffen. Over het algemeen is dit nodig omdat een metabolisme ervoor zorgt dat:
- stoffen goed opgenomen kunnen worden
- energie vrijgemaakt kan worden uit opgenomen stoffen en
- afvalstoffen afgebroken kunnen worden.
Mensen hebben een stofwisseling, maar planten ook. Ze hebben een primair en secundair metabolisme. Het primaire metabolisme is direct betrokken bij groei, ontwikkeling en voortplanting. Een bijvoorbeeld hiervan is fotosynthese. Hierbij worden water en koolstofdioxide onder invloed van energie uit licht en chlorofyl omgezet naar zuurstof en glucose, waarbij in eerste instantie macronutriënten zoals koolhydraten, eiwitten en vetten geproduceerd worden. Dit worden primaire metabolieten genoemd.
Maar glucose is ook nodig om met behulp van enzymen andere plantenstoffen aan te maken: de secundaire metabolieten. Dit gebeurt door middel van prachtige chemische processen, waardoor allerlei inhoudstoffen (moleculen) ontstaan. Voorbeelden van secundaire metabolieten zijn bitterstoffen, fenolen, alkaloïden, lipiden, saponinen en (jawel!) etherische oliën! Secundaire metabolieten beschermen planten onder andere tegen ziekte en insecten. Maar ze kunnen ook ondersteuning bieden voor ons welzijn.
Etherische oliën
Etherische oliën hebben allerlei verschillende werkingen die onze geestelijk, emotioneel en lichamelijk welzijn kunnen ondersteunen. Op de pagina ‘Aromatherapie‘ en in de blog ‘Van onze neus naar ons gevoel‘ kun je daar meer over lezen. Ze worden gewonnen uit de wortels, het blad, de bloemen, de bloesem, het fruit, het hout, de takken en/of de bast van planten. Het zijn geen (levens)sappen van een plant; er zijn zelfs heel veel planten die helemaal geen etherische oliën bevatten en toch echt leven en ook nog eens heel krachtig zijn. Als kruidengeneeskundige kan ik je ook daar heel veel moois over vertellen.
Goed om te weten
Scheikunde is een wetenschap die zich bezighoudt met de samenstelling, opbouw, reactie en chemische verandering van stoffen, die ook wel moleculen worden genoemd.
De inhoudstoffen van planten en etherische oliën zijn ook moleculen; die op specifieke manieren zijn samengesteld en opgebouwd en van structuur kunnen veranderen op het moment dat ze met andere moleculen in aanraking komen of aan bepaalde processen onderhevig worden gemaakt.
Etherische oliën zijn dus chemische samenstellingen, hoe natuurlijk ze ook zijn. En chemisch betekent dus niet ’toxisch’ of ‘synthetisch’, al zijn toxische en synthetische stoffen ook chemische samenstellingen.
Veel wetenschappers en aromatherapeuten noemen etherische oliën pas zo nadat ze uit de plant gewonnen zijn, omdat de verschillende inhoudstoffen (moleculen dus) waaruit etherische oliën bestaan pas na destillatie een vloeibaar geheel vormen. Het winnen van etherische olie gebeurt door middel van waterdestillatie, water- en stoomdestillatie, stoomdestillatie, cohobatie, maceratie en enfleurage. De meest voorkomende methode is water- en stoomdestillatie. Op mijn Instagram-account kun je bij mijn video’s zien hoe ik hier thuis kruiden uit de medicinale tuin destilleer.
De kostbaarheid van etherische oliën
Voor één flesje etherische olie is veel plantmateriaal nodig. Zo oogstte ik vorig jaar 2,5 kilo citroenmelisse, en hield ik na destillatie 1 ml etherische olie over. Dit is een van de redenen waarom etherische oliën heel kostbaar zijn en waarom ik het belangrijk vind om ze bewust en duurzaam te gebruiken.
Etherische oliën zijn heel geconcentreerd. Dat is waarom ze ook zo krachtig werken én waarom het wijs is om ze op een veilige manier te gebruiken. Want hoe zuiver je etherische oliën ook zijn (en hoe goed je ze ook verdunt) er is altijd kans op bijreacties. Veilig gebruik (in de breedste zin van het woord) helpt om risico’s op dergelijke reacties (zoals huidreacties, misselijkheid, hoofdpijn, allergie, enzovoort) te voorkomen, zodat je langdurig baat kunt hebben bij hun krachtige werking. In de blog die ik geschreven heb over etherische oliën en kinderen, kun je hier meer over lezen.
Natuurlijk is er veel meer te vertellen over etherische oliën, inhoudstoffen en destilleren. Vandaar de linkjes naar andere blogs die ik geschreven heb en mijn Instagram-account waar ik ook veel deel over de werking en het gebruik van etherische oliën.
De placenta en etherische oliën
Tijdens de eerste weken van de zwangerschap ontwikkelt de placenta zich. Dit is een membraan dat een baby’tje in de baarmoeder voorziet van zuurstof en voedingsstoffen. Dit gebeurt via de navelstreng, die ook heel belangrijk is voor de bloedcirculatie van de baby. Voedingstoffen, zuurstof en allerlei antistoffen (stoffen die tegen bepaalde virussen, bacteriën, enzovoort beschermen) lopen via de navelstreng van moeder naar kind, en op te ’terugweg’ worden afvalstoffen en koolzuur via de navelader afgevoerd en afgegeven aan het bloed van de moeder.
De placenta is opgebouwd uit lipoproteïnen. Dit zijn verbindingen van eiwitten en lipiden. Lipo betekent vet, lipiden zijn vetachtige stoffen en lipofiele stoffen zijn stoffen die van vetten houden en zich aan vetten binden. Lipoproteïnen zijn betrokken bij het transport van lipiden. En omdat de placenta bestaat uit lipoproteïnen, worden lipofiele stoffen makkelijk door de placenta opgenomen.
Het moederlijke en kinderlijke deel van de placenta worden van elkaar gescheiden door middel van de placentabarrière. Dit is een vlies dat doorlaatbaar is voor bepaalde stoffen en ondoorlaatbaar voor andere. Als een stof (molecuul) klein genoeg is, kan het door het vlies heendringen.
De inhoudstoffen van etherische oliën zijn moleculen die over het algemeen ook makkelijk door celwanden opgenomen worden. Dit komt omdat ze lipofiel zijn, maar ook omdat ze vaak licht in gewicht zijn. Ze wegen over het algemeen namelijk minder dan 300 Dalton. Dit is een gewichtsteenheid die gebruikt wordt voor de massa van atomen, waaruit moleculen opgebouwd zijn. En moleculen die minder dan 500 Dalton wegen kunnen tevens gemakkelijk de placenta passeren. Hierdoor is het zeer aannemelijk dat moleculen van etherische oliën ook de placenta kunnen passeren. Of deze nu geïnhaleerd worden, op de huid aangebracht of op andere manieren worden toegepast; want de moleculen van etherische komen altijd in je bloedbaan terecht.
Dat etherische oliën de placenta kunnen passeren betekent niet dat dit ook altijd gebeurt of dat dit altijd gevaarlijk is. Wel betekent het dat er wijsheid geboden is met betrekking tot het gebruik van etherische oliën. In andere woorden, het is belangrijk om te begrijpen dat sommige etherische oliën veiliger zijn dan andere, dat je weet welke oliën je wel en niet tijdens je zwangerschap kunt gebruiken en op welke manier je dat het beste kunt doen.
Etherische oliën en zwangerschap
Om te beginnen, wil ik zeggen dat er nog heel weinig onderzoek is gedaan naar het gebruik van etherische oliën tijdens zwangerschap. Het is risicovol om met een groep zwangere vrouwen te gaan testen welke etherische oliën wel of geen invloed op de ontwikkeling van een ongeboren kindje heeft. Daarom zijn veel statements over het gebruik van etherische oliën tijdens zwangerschap (en in het algemeen) gebaseerd op onderzoeken die in vivo (vaak getest op ratten en muizen) en in vitro (in petrischaaltjes) zijn gedaan. Natuurlijk zijn er ook empirische onderzoeken, waarbij de ervaringen en waarnemingen van mensen leidend zijn. Maar als het gaat over de ontwikkeling en gezondheid van een ongeboren kindje, is empirisch onderzoek in principe niet aan de orde.
Tijdens een zwangerschap gaat het erom dat zowel moeder als kind gezond blijven. Dit kan in eerste instantie door gezond te eten, passende multivitaminen, mineralen en foliumzuur (ook als je zwanger wílt worden) te nemen, voldoende te bewegen, drinken, rusten en slapen. Maar etherische oliën kunnen bij bepaalde klachten ook een fijne ondersteuning bieden.
Verdunning en inname van etherische oliën tijdens zwangerschap
Als je etherische oliën wilt gebruiken, verdun ze dan altijd maximaal 1% voor gebruik op de huid (2-3 druppels etherische olie op 10 ml draagolie) of gebruik bijvoorbeeld een diffuser, persoonlijke inhalator of geursteentje. Houd tevens in gedachten dat voor sommige oliën een maximaal verdunningspercentage voor gebruik op de huid wordt geadviseerd. Dit kan bijvoorbeeld 0,7% of 0,2% zijn of bijvoorbeeld 0.07% in geval van kaneelbastolie, wat dus nog minder is dan de algemene 1% verdunning die aangeraden wordt bij zwangerschap.
Voor lokaal gebruik, bijvoorbeeld voor een gekneusde vinger of een kleine ontsteking, kun je volgens Tisserand etherische olie maximaal 4% verdunnen, en de olie maximaal 5 dagen 2-3 keer per toepassen. Doe dit eventueel in overleg met een deskundige aromatherapeut, je verloskundige of arts.
Neem etherische oliën tijdens je zwangerschap nooit in. Niet gemengd in water, thee, koffie, lattes, smoothies, drankjes, enzovoort. Ook niet gecapsuleerd of als ingrediënt van een supplement. Gebruik etherische oliën ook niet anaal of vaginaal, ook niet als je een vaginale schimmelinfectie hebt tijdens je zwangerschap.
Het eerste semester
Omdat de ontwikkeling van een kindje in het eerste trimester heel kwetsbaar is, raad ik binnen en vanuit mijn praktijk aan om etherische oliën (maar ook kruiden) alleen te gebruiken om je gezondheid voor korte periodes te ondersteunen. Denk aan ondersteuning bij zwangerschapsmisselijkheid, onrust, angst of slaapproblemen. Je kunt hiervoor een diffuser gebruiken, maar ook een persoonlijke inhalator of geursteentje.
Naast etherische oliën, kun je je gezondheid ook ondersteunen met andere natuurlijke producten die veel minder potent en veel zachter zijn. Bijvoorbeeld lavendel- of rozenhydrolaat, abrikozenpitolie, amandelolie, avocado-olie, sheaboter, andere boters, enzovoort. Veel vrouwen die ik in de praktijk ontmoet vinden het gebruik van deze producten fijner, omdat het minder risico’s met zich meebrengt en de ‘zachte werking’ hen aanspreekt. Zelf zet ik vaak ook liever andere producten in dan etherische oliën.
Etherische oliën die je wel en niet kunt gebruiken tijdens zwangerschap
Er zijn best veel etherische oliën die je kunt gebruiken als je zwanger bent. Maar ook zijn er oliën die afgeraden worden om op de huid te gebruiken, die soms wel weer veilig zijn om te inhaleren. Onderstaand heb ik verschillende overzichten gemaakt, die je hopelijk inspireren en zelfvertrouwen geven om daar waar nodig etherische oliën te gebruiken tijdens je zwangerschap. Om je niet te veel te overweldigen, heb ik in de lijsten de meest bekende etherische oliën gezet, geen CO2-extracten en geen absolues.
Achter elke naam van een etherische olie, vind je ook de botanische naam en het maximaal geadviseerde verdunningspercentage voor gebruik op de huid. Het is vooral belangrijk dat je rekening houdt met de percentages die onder de 1% liggen (zie de paragraaf hierboven), omdat je dan dus nog minder dan 2-3 druppels op 10 ml van de olie kunt gebruiken.
Bij percentages lager dan 1%, heb ik ook het aantal druppels al voor je omgerekend, waarbij ik altijd naar beneden afrond om dat je met een maximaal verdunningspercentage te maken hebt. Begin altijd met het laagst aantal druppels en bouw op als dit nodig is.
Belangrijk
Als je samengestelde etherische oliën gebruikt, check dan van elke olie die daarin zitten of deze veilig is tijdens zwangerschap of niet.
Etherische oliën die tijdens zwangerschap veilig zijn om te inhaleren en om op de huid te gebruiken
Inhaleren door middel van een diffuser, persoonlijke inhalator, aromasteentje, enzovoort.
- Atlasceder, Cedrus atlantica
- Bergamot, Citrus bergamia (koudgeperst 0,4% = maximaal 1 op 10 ml)
- Bloedsinaasappel, Citrus sinensis ssp. Sanguinella
- Boerenwormkruid, Tanacetum annuum L.
- Cipres, Cupressus sempervirens
- Citroen, Citrus limonum (koudgeperst 2,0%, gedestilleerd 20%)
- Citronella, Cymbopogon nardus
- Met methyleugenol als hoofdinhoudstof
- Met geraniol als hoofdinhoudstof 18,2%
- Copaiba, Copaifera officinalis
- Dille, Anethum graveolens L. (Europees)
- Elemi, Canarium luzonicum (na de eerste 3 maanden van de zwangerschap)
- Frankincense (wierook) carterii, Frankincense carterii
- Frankincense frereana, Boswellia frereana
- Frankincense sacra, Boswellia sacra
- Frankincense serrata, Boswellia serrata
- Gember, Zingiber officinale
- Geranium, Pelargonium graveolens (17,5%)
- Grapefruit, Citrus x paradisi (Macfady) (4%)
- Grove den, Pinus sylvestris
- Helichrysum, Helichrysum italicum
- Jeneverbes, Juniperus communis
- Kamille (echte), Matricaria recutita
- Kamille (Roomse), Chamaemelum nobile
- Kattenkruid, Nepeta cataria
- Komijn, Cuminum cyminum (na de eerste drie maanden van de zwangerschap)
- Koriander, Coriandrum sativum
- Kruizemunt, Mentha spicata (1,7%)
- Laurier, Laurus nobilis (na de eerste drie maanden van de zwangerschap)
- Lavendel, Lavandule angustifolia
- Manderijn, Citrus reticulata
- Marjolein, Origanum majorana L.
- Neroli, Citrus x aurantium L.
- Patchouli, Pogostemon cablin
- Petitgrain, Citrus aurantium
- Pepermunt, Mentha piperita (maximaal 2%)
- Rozenhout, Aniba rosaeodora
- Sandelhout, Santalum album L. (2%)
- Siberische spar, Abies siberica
- Teatree, Melaleuca alternifolia
- Tijm, Thymus Vulgaris L.
- Met chemotype limoneen (2,1%)
- Met chemotype linalool CT geen
- Vetiver, Chrysopogon zizanioides (15% op basis van 1,3% isoeugenolinhoud met een maximum verdunningspercentage voor de huid van 0,2%)
- Ylang ylang, Cananga odorata (0,8% = 1,6 tot 2,4 druppels op 10 ml – altijd naar beneden afronden)
- Zoete sinaasappel, Citrus sinensis
- Zwarte peper, Piper nigrum
- Zwarte spar, Picea mariana
Etherische oliën die tijdens zwangerschap wel veilig zijn om te inhaleren, maar niet om op de huid te gebruiken
- Bergbonenkruid, Satureja montana
- Berk, Betula lenta (ook wel zoete berk genoemd)
- Bonenkruid, Satureja hortensis
- Cederhout (Virginia), Juniperus virginiana
- Cipres (hout), Cupressus sempervirens var. stricta
- Davana, Artemisia pallens
- Den (arve), Pinus cembra
- Dille, Anethum graveolens
- Duizendblad, Achillea millefolium
- Engelwortel (wortel), Angelica archangelica
- Foelie, Myristica fragrans
- Griekse alant, Inula helemium
- Jeneverbes, Juniperus communis
- Kaneel (alle soorten), Cinnamomum spec
- Karwij (zaad), Carum carvi
- Kruidnagel, Syzgium aromaticum (het blad en de nagel)
- Nootmuskaat, Myrisfica fragrans
- Oregano, Origanum vulgare
- Salie, Salvia officinalis
- Spijklavendel, Lavandula latifolia
- West Indische laurier, Pimenta racemosa
- Zoete alant, Dittrichia graveolens
Etherische oliën die tijdens zwangerschap beperkt in de diffuser en beperkt op de huid gebruikt kunnen worden
Bijvoorbeeld een paar dagen voor een specifieke klacht.
- Australische citroenmelisse, Eucalyptus staigeriana F. (3,4%)
- Citroenbasilicum, Ocimum x citriodorum (1,4%)
- Citroenblad, Citrus x limon (1,2%)
- Citroengras, Cymbopogon citratus (0,7% = 1 tot 2 druppels op 10 ml)
- Citroenmelisse, Melissa officinals (0,9% = 1 druppel op 10 ml)
- Citroenmirte, Backhousia citriodora (0,7% = 1 tot 2 druppels op 10 ml)
- Citroentijm, Thymus lanuginosus var. citriodorum (3,7%)
- Citroenverbena, Aloysia citriodora (0,9% = 1 druppel op 10 ml)
- Honingmirte, Maleleuca teretifolia (0,9% = 1 druppel op 10 ml)
- May chang, Litsea cubeba (0,8% = 1 druppel op 10 ml)
- Sudanese wierook (frankincense), Boswellia papyrifera (1,7%)
- Tea tree (citroen), Leptospermum peteronii (0,8% = 1 druppel op 10 ml)
Etherische oliën die volgens Tisserand volledig vermeden dienen te worden tijdens zwangerschap
Omdat deze oliën vermeden moeten worden, geef ik verder geen verdunningspercentages aan.
- Anijs, Pimpinella anisum
- Berkenbastolie, Betula lenta L.
- Bijvoet, Artemisia vulgaris
- Blauwe cypres, Callitris intrstropica
- Cassia, Cinnamomum cassia
- Curcuma, Curcuma longa (omdat er nog te weinig onderzoek naar gedaan is)
- Hoblad (met chemotype camphor), Cinnamomum camphora
- Hysop, Hyssopus officinalis
- Indiase Dille, Anethum sowa
- Japanse ceder (Hiba-hout, Hiba cedarwood), Thujopsis dolabrata
- Kaneelbast, Cinnamomum verum/zeylanicum
- Moederkruid, Tanacetum parthenium
- Monnikspeper, Vitex agnus-castus
- Peen (carrot seed), Daucus carota subsp. sativus
- Peterselie, Petroselinum crispum
- Scharlei, Salvia sclarea (alleen tijdens de bevalling gebruiken)
- Steranijs, Illicium verum
- Spaanse lavendel, Lavandula stoechas L.
- Spaanse salie, Salvia lavandulifolia
- Thuja (levensboom), Thuya occidentalis
- Venkel, Foeniculum vulgare
- Wintergroen, Gaultheria procumbens
- Wormwood, Artemisia absinthium L.
Natuurmama heeft in dit blog een nog uitgebreidere lijst staan, waar ze ook (voor veel mensen) onbekendere etherische oliën in heeft opgenomen en CO2-extracten. Absoluut de moeite waard om te lezen.
Contraindicaties met betrekking tot zwangerschap
Etherische oliën hebben soms ook contraindicaties. Dit betekent dat je bepaalde oliën niet kunt gebruiken op het moment dat je bijvoorbeeld epilepsie, een allergie of diabetes hebt, bepaalde medicatie gebruikt, enz. Ook zwangerschap of borstvoeding kunnen een contraindicatie zijn voor bepaalde etherische oliën. Omdat ze bijvoorbeeld de bloeddruk kunnen verhogen of verlagen, de aanmaak van cortisol kunnen stimuleren of de menstruatie kunnen bevorderen.
Onderstaand een aantal voorbeelden van contraindicaties die betrekking hebben op zwangerschap, inclusief voorbeelden van bekendere oliën die je dan dus beter niet kunt gebruiken, al hoef je je geen zorgen te maken als er een keer een druppeltje van deze oliën in een zalf of bodylotion zitten.
- Etherische oliën die hoge bloeddruk en aanmaak en circulatie van adrenaline stimuleren: eucalyptus, hysop, rozemarijn (chemotype kamfer), salie, tijm (chemotype thymol en carvacrol).
- Etherische oliën die lage bloeddruk kunnen veroorzaken en slaap kunnen opwekken: lavendel (als je hier veel van gebruikt), muskaatsalie (clary sage) neroli, sandelhout, zoete marjolein, ylang ylang.
- Etherische oliën die een menstruatiebevorderende werking kunnen hebben: engelwortel, gember, jasmijn, jeneverbes, kaneel, mirre, muskaatsalie, pepermunt, roos, rozemarijn, zoete venkel.
Een aantal praktische tips & tricks
De botanische namen van de oliën vind je in de eerste lijst van dit blog.
Ondersteuning bij misselijkheid:
Citroen en kruizemunt.
Ondersteuning bij ontspanning en slaap:
Atlasceder, kamille, frankincense, lavendel, mandarijn, neroli.
Ondersteuning als je je down voelt:
Citroen, geranium, patchoeli, sandelhout, zoete sinaasappel.
Misschien vind je het spannend om zelf aan de slag te gaan met etherische oliën of vind je het gewoon fijn als ik met je meedenk. Neem dan gerust contact met me op, want met alle liefde maak ik een blend voor je, die helemaal bij jouw lichaam en jouw verhaal past.
Tot slot, geniet!
Daarbij wil ik je aanmoedigen om te (blijven) genieten van de bijzondere werking van etherische oliën. Om je daarbij te helpen deel ik zo veel mogelijk kennis op mijn website en Instagram-account, zodat jij etherische oliën (en kruiden) veilig en met vertrouwen kunt (leren) gebruiken. Hoe meer jij leert, des te beter je zelfstandig en vol vertrouwen beslissingen kunt nemen over hoe jij oliën wilt gebruiken.
Neem de tijd om stap voor stap een etherische olie te leren kennen en te gebruiken. Stel vragen, onderzoek en ga in gesprek met (onafhankelijke) deskundigen.
En vind je het nu leuk om nog een toffe Engelstalige blog te lezen over dit onderwerp, waarin ook een aantal links naar goede onderzoeken staan, check dan dit artikel van Aneeta Uppal. Ze is een goede vriendin die enorm kundig is op het gebied van (de chemie van) etherische oliën. Op haar Instagram-account vind je ook heel veel leuke en leerzame informatie.
You’ve got this!
Over een tijdje vind je hier ook een blog over het gebruik van etherische oliën tijdens de bevalling en als je borstvoeding geeft.
Belangrijk
Dit blog is geen medisch advies. Gebruik je medicijnen, heb je (een verleden met) lever- of nierklachten of klachten aan de urinewegen, ben je zwanger, geef je borstvoeding of heb je andere lichamelijke klachten, check dan eerst de precieze contra-indicatie van de in deze blog genoemde kruiden. En als je onder behandeling van een arts bent, overleg dan ook eerst of deze deze instemt met het gebruik van etherische oliën.