Bloemenessences

Op het moment dat je je gaat verdiepen in onderwerpen zoals het gebruik van etherische olie, kom je ook al snel in aanraking met hydrosolen, hydrolaten, bloemenessences, bloemenwater, enzovoort. Vaak zijn deze termen verwarrend en het is ook best een klus om je weg te vinden in de planten-natuurgeneeskunde. Mede om deze reden schrijf ik soms blogs; om te inspireren, maar ook om bepaalde aspecten van plantengeneeskunde eenvoudig uit te leggen of op een rijtje te zetten. Zo kun je hier lezen of het handig is om homeopathische middelen te combineren met etherische olie, en vind je hier meer informatie over de werkzame stoffen van etherische olie. Maar ik deel bijvoorbeeld ook een kamillesirooprecept of vertel hoe je een heerlijke kruidenijsthee kunt maken. Zo hoop ik steeds meer mensen te inspireren om planten deel te maken van hun dagelijkse leven, om zo hun gezondheid te ondersteunen.

De blog van vandaag is wat langer en gaat over bloemenessences die in de natuurgeneeskundige vooral bekend zijn binnen de Bachbloesemtherapie. Ik probeer in deze blog uit te leggen wat bloemenessences zijn, en wat het verschil is met hydrolaten. Deze twee plantenbereidingen worden namelijk nogal eens door elkaar gehaald, en soms ook met de term ‘essential oils’, waar ik aan het einde van deze blog ook nog iets meer over vertel.

Maar laat ik bij het begin beginnen!

Een kijkje in mijn leven, tuin en studie
Sinds ik aan de studie klinische kruidengeneeskunde begon en daarnaast mijn diploma aromatherapie haalde, is er een wereld voor me opengegaan wat betreft het menselijk lichaam en de manier waarop planten en mensen zich tot elkaar verhouden. Soms ben ik verrast, soms compleet overweldigd en op andere momenten ben ik ontroerd als ik zie hoe de goedheid van planten de levens van mensen werkelijk verandert. Ik zie dat terug in mijn eigen leven, maar ook in de feedback die ik krijg wanneer mensen hun custom made thee of olie een tijdje gebruiken zoals geadviseerd is. Ik zit in het tweede (van de drie) semester van mijn studie, en ben enorm benieuwd hoe mijn kruidenleven eruit ziet als ik de opleiding die in totaal 3-4 jaar duurt af heb!

Waarom klinische kruidengeneeskunde
Ik heb niet de makkelijkste opleiding gekozen, maar ik vind het fijn om gedegen, breed en diep, opgeleid te worden. Zo leer ik hoe onze organen en systemen werken (de huid, longen, darmen, nieren, lymphesysteem, baarmoeder, darmen, hersenen, hormoonbalans, bijnieren, enzovoort), maar ook wat ons lichaam nodig heeft om sterk en gezond te zijn, blijven of worden. Denk daarbij aan slaap, beweging, rust, goede voeding, drinken. Verder leer ik natuurlijk planten (her)kennen en analyseren en leer ik op welke manier planten ons lichaam kunnen ondersteunen. Ik leer welke functies planten hebben, mag hun werkzame stoffen uit mijn hoofd leren 😉 en aan het einde van mijn opleiding ben ik als het goed is in staat om allerlei soorten plantmedicijnen op maat te maken.

Mijn studie is intens, maar tegelijk ook enorm rustgevend omdat ik door alle schoolopdrachten en lessen ook heel veel buiten ben om te onderzoeken en leren. Daarom hebben we in het voorjaar naast ons huis een medicinale kruidentuin aangelegd. Ik had niet gedacht dat ik zo enorm veel zou leren van alleen al het zien groeien van planten. Het zaadje bestuderen en de plant zien opkomen, bloeien en vermeerderen vind ik dan ook een van de bijzonderste processen om te volgen.

Dit vergroot ook mijn passie voor aromatherapie, omdat ik de volledig plant leer bestuderen en kennen waaruit een olie wordt gewonnen (meestal gedestilleerd). Het zien groeien van bijvoorbeeld kamille (Matricaria chamomilla) in mijn eigen tuin en mijn gebruik van kamille etherische olie (die ik vooralsnog niet zelf destilleer, maar biologisch koop) vind ik prachtig. Ik leer de plant echt kennen, heb met mijn handen in de grond gezeten voor haar groei, en heb haar een plek zien vinden in een tuin vol andere geneeskrachtige planten. Al deze aspecten van mijn studie en tuin bewegen me en groeien mijn passie voor de geneeskracht van de natuur. En ik ben dankbaar voor de mogelijkheid die ik heb om planten waar ik ook oliën van heb te bestuderen, voelen, ruiken en proeven, al zijn er natuurlijk ook veel oliën waarvan ik de planten of bomen niet in mijn tuin heb staan.

Ik zou me heel ongemakkelijk voelen als ik niet zou weten hoe de planten eruit zien van de etherische oliën die ik gebruik, hoe ze groeien en op welke manier ze gewonnen worden. En wat ik bijzonder vind aan het hele plantengeneeskundeverhaal, is dat het gebruik van een hele plant een heel ander effect op ons kan hebben dan bijvoorbeeld het gebruik van ‘alleen’ de etherische olie, alleen de bloemen, of het blad en de wortel van een plant samen. En zo leer ik ook dat in etherische olie niet de volledige geneeskrachtige werking van de plant zit, maar dat deze inhoudstof juist deel is van de geneeskracht van de plant als geheel (net andersom dus). En tegelijk bestaat etherische olie ook weer uit verschillende inhoudstoffen, die absoluut heel krachtig werken en onze lichamelijke, emotionele en geestelijke gezondheid op ongekende wijze kunnen ondersteunen en bevorderen.

De brug
Maar nog even terug naar de tuin, om zo een brug te slaan naar waar deze blog eigenlijk over gaat: bloemenessences.

Een andere reden waarom ik zo geniet van de medicinale tuin is namelijk omdat ik van de bloeiende planten bloemenessences leer maken, ‘remedies’ waar Bachbloesemtherapie bekend om staat. Ik leer dus niet alleen hoe ik bloemenessences kan inzetten, maar ook hoe ik ze zelf kan bereiden, hoe ik de plantendelen het beste kan oogsten, op welk moment van de dag, enzovoort. En het mooie is dat je in principe van alle ‘veilige bloemen’ een bloemenessence kunt maken, ook als deze niet binnen de Bachbloesemtherapie valt.

Bachbloesemtherapie?
Bachbloesemtherapie is ontwikkeld door meneer Edward Bach, die arts, bacterioloog en homeopaat was. Bachbloesemtherapie is gestoeld op klassieke homeopathie en is voornamelijk ontwikkeld om het gevoelsleven van mensen te herstellen, zodat ook hun lichamelijk klachten verbeteren. Bach geloofde namelijk dat emotionele disbalans de oorzaak is van lichamelijk ziekte. Bloemenessence is alleen géén homeopathisch middel.

Een Bachbloesemwater wordt gemaakt door verse bloemen (en soms andere plantendelen) in een kom zuiver (is niet hetzelfde als gedestilleerd) water in de zon te laten ’trekken’ of in sommige gevallen bepaalde plantendelen te koken. Zo ontstaat er een ‘essence’, waarbij de geneeskrachtige werking van de plant, maar ook de energie van de plant door het water wordt opgenomen. Dit proces wordt ook wel zonnepotentiëring genoemd. Hierbij staan de onderstaande vier elementen centraal:

1. De aarde geeft de plant het leven
2. De zon geeft de plant zijn kracht
3. De lucht geeft de plant voedsel
4. Het water neemt alle geneeskrachtige eigenschappen van de plant in zich op

Het principe van Bachbloesemtherapie in het kort
Edward Bach ging er vanuit dat er 38 deugden zijn die als verbinding met onze persoonlijkheid dienen. En als je niet in harmonie bent met jezelf, veranderen volgens Bach deze deugden in negatieve gemoedstoestanden, waardoor je emotionele en lichamelijke klachten kunt krijgen. De 38 deugden worden onderverdeeld in 7 groepen:

1. Angsten
2. Onzekerheden
3. Onvoldoende interesse of motivatie
4. Eenzaamheid
5. Overgevoeligheid voor invloeden en ideeën
6. Moedeloosheid en wanhoop
7. Overbezorgdheid

Per groep kunnen verschillende Bachbloesems worden ingezet en zo zijn er in totaal 38 Bachbloesems (er vallen 3-8 bachbloesems onder 1 groep) plus wat ze ‘Rescue’ noemen, een voorafsamengestelde Bachbloesemremedie voor noodgevallen. Iedere ‘remedie’ heeft unieke kwaliteiten en wordt ingezet om iemands unieke kwaliteiten te versterken, om zo het emotionele evenwicht tussen lichaam en emoties (en geest) te herstellen. Bloemenessences worden in tegenstelling to veel andere geneeswijzen niet ingezet om ziekte of klachten te verminderen of ‘verjagen’, maar om aanwezige kwaliteiten te versterken.

Bloemenessences zijn heel veilig om te gebruiken. Er is zover mij geleerd is geen contra-indicatie en er zijn ook geen bijwerkingen. Wel kan het gebruik ervan emoties losmaken, maar dat is natuurlijk weer een heel ander verhaal. Aan de officiële Bachbloesemproducten wordt 27% gedestilleerde en gefilterde druivenalcohol toegevoegd in verband met de houdbaarheid, maar er zijn ook alcoholvrije versies beschikbaar.

Ik besef dat dit een behoorlijke lap tekst was, maar ik leg graag duidelijk uit hoe iets in elkaar zit, zodat je goed geïnformeerd wordt en je je ook goed verder kunt inlezen over een bepaald onderwerp. En dan nu verder met hydrolaten (en etherische olie)!

Wat is een hydrolaat?
Een hydrolaat is hetzelfde als een hydrosol en wordt ook wel bloemenwater genoemd. Deze drie namen worden door elkaar gebruikt, hoewel hydrolaat het meest wordt gebruikt.

Een hydrolaat is een bijproduct van plant-destillatie. Op het moment dat bijvoorbeeld lavendel gedestilleerd wordt, heb je als eindproduct lavendel etherische olie, maar dan is er ook nog de stoom van het destilleren die na afkoeling een waterige vloeistof is. Deze vloeistof heet hydrolaat en bevat minuscule moleculen van de etherische lavendelolie, maar ook de wateroplosbare elementen van de lavendel, die niet in de etherische olie zitten. Dat maakt dat hydrolaten een hele milde maar brede ondersteunende werking voor onze gezondheid hebben, en dus ook een andere werking dan de etherische olie van dezelfde plant, én een andere werking dan bloemenessences.

Op het moment dat je een hydrolaat koopt (ook als dit onder de naam bloemenwater is), zou er op het flesje iets moeten staan als ‘Product uit de destillatie van – naam plant met botanische naam’. Soms wordt er een natuurlijk conserveermiddel, zoals alcohol of een wortelextract, aan toegevoegd.

De geur van hydrolaten is heerlijk zacht en veel minder sterk dan etherische olie. Voor heel veel mensen is dit prettig, en daarbij is een hydrolaat ook nog eens heel veilig om te gebruiken bij kinderen, zwangere vrouwen of mensen die ernstig ziek zijn en daardoor niet altijd etherische olie kunnen gebruiken.

Zelf gebruik ik hydrolaten in crémes, als gezichtsverzorgende spray of in bijvoorbeeld een spray om ons beddengoed lekker te laten ruiken.

Wat goed is om te weten, is dat je niet alleen een hydrolaat wint als er ook etherische olie gedestilleerd wordt. Bij toverhazelaar bijvoorbeeld komt namelijk geen etherische olie vrij met destilleren, maar wel hydrolaat. Bij veel mensen is dit hydrolaat bekend als ‘witch hazel (destillaat)’ of ‘hamameliswater’.

Samenvattend

• Een bloemenessence is een zonnepotentiëring waarbij bloemen en plantendelen in de zon worden ‘getrokken’ of worden gekookt, met als doel specifieke emotionele disbalans te herstellen die beschouwd worden als de oorzaak van lichamelijk klachten. Dit wordt ook wel onder de naam Bachbloesemtherapie gedaan, waarbij 38 bloemenessences worden gebruikt om specifieke kwaliteiten van iemand weer tot bloei te zien komen met als gevolg, emotioneel en lichamelijk herstel.
• Een hydrolaat is een bijproduct van de destillatie van etherische olie, met een bredere (en mildere) werking dan etherische olie. Een hydrolaat wordt ook wel bloemenwater genoemd, niet te verwarren met bloemenessence. Bij een puur product zal op het flesjes staan dat het ‘water’ uit destillatie van de bepaalde plant is, eventueel aangevuld met een natuurlijk conserveermiddel, vaak een alcohol.

Extraatje

• Etherische olie wordt ook wel essentiële olie genoemd, wat ontstaan is door de vertaling van de Engelse term ‘Essential oil’. De juiste vertaling van ‘Essential oil’ in het Nederlands is etherische olie, ook wel vluchtige olie genoemd. Biologen noemen etherische olie ook wel het ‘groeihormoon’ van de plant. Elke plant bevat deze stof in meerdere of mindere mate, maar kan niet altijd gedestilleerd worden (voor menselijk gebruik). De bewoording essential oil wordt wel eens verward met bloemenessence, waardoor sommige mensen denken dat etherische olie wordt gebruikt voor Bachbloesemtherapie. Ik hoop dat door deze post helder is dat dat anders in elkaar zit en los van elkaar staat.
• Zowel bloemenessences als hydrolaten zijn wateroplosbaar. Dit betekent dat als je ze in combinatie met etherische olie gebruikt je een ‘soluble’ (‘oplosmiddel’) nodig hebt om beide stoffen te mengen. Etherische olie bestaat namelijk uit de ‘vet-oplosbare’ stoffen van een plant en een hydrolaat of bloemenessence uit de ‘wateroplosbare’ stoffen.