Hydrolaten zijn een integraal onderdeel van mijn praktijk en ik zet ze vaak in combinatie met andere plantmedicijnen in, voor zowel inwendig als uitwendig gebruik. Ik waardeer de veelzijdigheid van hydrolaten, de veiligheid waarmee ze gebruikt kunnen worden en de krachtige werking die ze hebben op geest, ziel en lichaam. Bovendien is de ecologische impact van distilleren voor hydrolaten klein, zeker in vergelijking met het destilleren voor etherische oliën (hoewel ik ook deze met heel veel liefde gebruik in de praktijk). Voor een liter hydrolaat bijvoorbeeld, heb je een kilo fijne of wilde berglavendel (Lavandula angustifolia) nodig, terwijl je voor een liter lavendel etherische olie 600 kilo plantenmateriaal nodig zou hebben.
Hydrolaten zijn, mijns inziens onterecht, lang als ‘afvalproduct’ of ‘bijproduct’ van de destillatie van etherische oliën beschouwd, maar ze worden tegenwoordig opnieuw steeds meer op waarde geschat. Ook groeit de belangstelling voor hydrolaten binnen de gezondheidszorg, in de keuken, in de landbouw en de wereld van cosmetica.
In de praktijk gebruik ik hydrolaten als plantmedicijnen, ter ondersteuning van lichamelijk, emotioneel en geestelijk herstel. Ik destilleer veel hydrolaten zelf, wat ik ongelooflijk mooi vind om te doen.
Stoomdestillatie van hydrolaten
Tijdens de stoomdestillatie van aromatische plantenmaterialen worden twee producten geproduceerd: etherische oliën en aromatisch water. Dit aromatische water wordt in het Frans ‘hydrolat’ genoemd en in het Engels ‘hydrosol’. In Nederland wordt voornamelijk de term hydrolaat gebruikt en soms het woord ‘hydrosol’.
Tijdens een destillatieproces van etherische olie (of puur hydrolaat, zie laatste deel van deze paragraaf) wordt water verwarmd tot stoom, die door het plantenmateriaal wordt geleid. De stoom condenseert zodra het in contact komt met de koude wanden van de spiraalbuis (gekoeld met koud water) in de condensor van de destilleerketel. Het (aromatische) water scheidt zich vervolgens van de etherische olie en in de meeste gevallen is de etherische olie minder dicht dan water en drijft deze op het oppervlak.
Het water, dat hydrolaat wordt genoemd, bevat hydrofiele (wateroplosbare) aromatische moleculen uit het plantenmateriaal, die niet in de etherische olie aanwezig kunnen zijn (omdat etherische oliën alcoholen zijn die zich als vetoplosbare stoffen gedragen). Het water bevat ook een fractie van de lipofiele (olieoplosbare) aromatische moleculen die in de etherische olie voorkomen, vaak tussen 0,025 en 0,1%, wat ongeveer gelijk staat aan 2,5-10 druppels etherische olie per liter water, hoewel het soms iets meer kan zijn. Deze minieme hoeveelheden aromatische bestanddelen in het hydrolaat bieden interessante biologische en farmacologische eigenschappen, die vaak voor een groot deel verschillen dan die van de etherische olie. Er kan een overlapping in de werking zitten, maar vaak hebben hydrolaten een ‘bredere’ en energetisch diepere werking.
Ik vind het belangrijk om te benadrukken dat hydrolaten geen bijproduct van de destillatie van etherische oliën zijn, maar juist een heel krachtige vorm van kruidengeneeskunde, nauw verwant aan aromatherapie. Zo destilleer ik bijvoorbeeld graag brandnetelhydrolaat, maar bestaat er geen brandnetel etherische olie. Het hydrolaat van deze prachtige plant heeft sterke ontstekingsremmende eigenschappen die huidherstel kunnen ondersteunen, de hoofdhuid kunnen helpen herstellen bij psoriasis, het lymfesysteem kunnen ondersteunen en heel veel meer.
Voordelen van gebruik van hydrolaten
- Over het algemeen zijn hydrolaten heel veilig en effectief. Ze hebben weinig tot geen contra-indicaties.
- Er is minder plantmateriaal nodig om hydrolaten dan etherische oliën te destilleren.
- Hydrolaten werken een beetje zoals homeopatische remedies, waarbij de ‘energie van de plant’ als het ware communiceert met het gebied waar verandering nodig is: lichamelijk, emotioneel en/of psychisch.
Gebruik
Hydrolaten kunnen op verschillende manieren worden ingezet om gezondheid te helpen herstellen. Ze zijn over het algemeen zeer veilig voor kinderen van alle leeftijden, voor ouderen, maar ook voor ernstig zieken (die medicatie gebruiken), vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, enzovoort. Zoals eerder aangegeven zijn er in principe weinig tot geen contra-indicaties voor het gebruik van hydrolaten, al zorg ik er zelf wel altijd voor dat het hydrolaat bij het totaalbeeld van klachten past, bij iemands constitutie, of het hydrolaat synergetisch past in een behandelplan, enzovoort.
Hydrolaten worden op verschillende manieren en bij verschillende klachten ingezet. Onder andere ter ondersteuning en herstel van de spijsvertering (maag, lever, darmen), immuunsysteem, prostaatklachten, keel/neus/oren, mond, huid, nier- en/of blaasklachten, zenuwstelsel, endocriene stelsel, (zwangerschaps)misselijkheid, en heel veel meer. Medicinale manieren van gebruik zijn onder andere:
- Inname (voor ondersteuning van organen, de darmmicrobioom, orgaansystemen en emotionele/psychische klachten)
- Verstuiven door middel van een koudwaterdiffuser (bij emotionele en psychische klachten)
- In (verkoelende) gels (bij huidklachten, spierpijnen, gewrichtspijnen)
- Als tonics (toverhazelaar bijvoorbeeld voor wondherstel)
- Hydrotherapie (voetenbaden, handbaden, ligbaden, zitbaden)
- In kleicompressen (bij ontstekingen en bijvoorbeeld ter ondersteuning van lokale circulatie)
- Als kamerspray (tern ondersteuning van het slaappatroon)
- Als mondwater voor (kamille, salie of kruidnagel bijvoorbeeld)
- Om compressen mee te maken (in combinatie met kruiden, klei, enzovoort)
- En meer.
Energetisch perspectief
Hydrolaten bevatten net als etherische oliën de energetische informatie van de plant. Ze hebben een energetische trilling die uniek is voor de plant waaruit ze gewonnen worden. Dit maakt het voor mij heel interessant om ze ook energetisch gezien in te zetten om de gezondheid van cliënten te versterken.
Planten hebben een dominantie van het waterelement, dat essentieel is voor al het leven op aarde. Water wordt als zuiverend beschouwd en het wordt verondersteld informatie te kunnen overdragen via wat de Franse wetenschapper Jacques Benveniste omschreef als het geheugen van water.
Samengevat kun je hydrolaten definiëren op basis van plantenchemie/inhoudstoffen, maar ook op basis van energie, waarbij het geheugen van een plant in ogenschouw wordt genomen, net als het idee dat water informatie draagt. Dit zou kunnen verklaren hoe hydrolaten de boodschap van de gedestilleerde plant overbrengen, ook al bevat een hydrolaat slechts de lichtere moleculen van de plant in een zeer verdunde concentratie.
Mijn ervaring is dat hydrolaten zachte en tegelijk ook krachtige ondersteuning kunnen bieden bij zowel lichamelijk, emotionele als psychische klachten en dat de meest zieke en gevoelige mensen heel goed op hydrolaattherapie reageren.